Low vision

Maculaire degeneratie

Maculaire degeneratie, is een zeer vaak voorkomende oorzaak van slechtziendheid. Het komt meestal voor bij oudere personen, en is dan een gevolg van de normale veroudering. De macula ligt centraal in het netvlies ; het is het punt waarmee we scherp zien, details zien, kleuren herkennen. Bij aantasting van de macula verliest men dus het “scherp zien”. Het centrale zicht (centrale gezichtsveld) wordt aangetast, het perifere zicht (in het perifere gezichtsveld) blijft bewaard. Leeftijdsgebonden maculadegeneratie tast meestal beide ogen aan, hoewel dit niet tegelijkertijd hoeft. Er bestaan 2 stadia: de droge en de natte fase. De ‘droge’ fase is het geleidelijk aan degenereren (afsterven) van de lichtgevoelige cellen van het netvlies. De ‘natte’ fase is de fase waarin neovascularisaties (= vorming van nieuwe bloedvaatjes) ontstaan die voor bloedingen kunnen zorgen in het oog. Men kan de aandoening niet genezen, een aantal behandelingen kunnen wel voor stabilisering / vertraging van het verloop van de aandoening zorgen.

Diabetische retinopathie

Suikerziekte kan ook het netvlies aantasten. Bij diabetische retinopathie kan het fijne netwerk van bloedvaatjes in het netvlies gaan lekken of geblokkeerd geraken. Dit geeft plaatselijk een uitval van functie met verlies van de gezichtsscherpte tot gevolg. De kans op een visuele handicap neemt toe wanneer er weinig controle is op de diabetes.

Een goede opvolging van de suikerziekte zelf, en een goede oogheelkundige opvolging is erg belangrijk om de gevolgen van de ziekte zoveel mogelijk te beperken.

Glaucoom

Bij glaucoom kan de oogzenuw beschadigd raken door verhoogde oogdruk. Hierdoor kunnen zenuwvezels afsterven. Men ziet waziger en de patiënt merkt donkere vlekken op in het gezichtsveld.

Retinitis Pigmentosa

Retinitis Pigmentosa is een erfelijke ziekte met een progressief verlies aan lichtgevoelige elementen van het netvlies. Eerst ontstaat tunnelzicht, later kan ook de centrale gezichtsscherpte dalen. Deze personen ondervinden last bij weinig verlichting maar ook bij te veel verlichting.

Cataract

Bij cataract (‘staar’) wordt de ooglens geleidelijk aan meer troebel. Cataract vormt zich meestal bij oudere personen en is dan een gevolg van het normale verouderingsproces. Het kan echter ook aangeboren zijn of veroorzaakt door een oogtrauma, bepaalde drugs, langdurig gebruik van bepaalde medicatie, straling of suikerziekte.

In de meeste gevallen kan cataract behandeld worden: tijdens een ingreep wordt de lens vervangen door een kunstlens. Een doorsnee kunstlens kan niet accommoderen waardoor een leesbril noodzakelijk blijft.

Centrale uitval van het zicht

Bij macula degeneratie wordt het centrale zicht aangetast, het perifere zicht blijft steeds bewaard. Het herkennen van gezichten wordt moeilijker, lezen en schrijven vraagt veel meer inspanning of lukt niet meer: het lijkt of er letters van woorden plots wegvallen, delen van een zin ontbreken,…

bron : Brailleliga

Scotomen (vlekken) in het gezichtsveld

Ten gevolge van diabetes of glaucoom kunnen delen van het gezichtsveld beschadigd raken. Het lijkt of de patient plaatselijk ‘vlekken’ in het gezichtsveld ziet, bepaalde delen worden minder scherp gezien, of zelfs helemaal niet meer gezien, zodat delen van het gezichtsveld wegvallen en niet meer worden waargenomen.

bron : Brailleliga

Tunnelzicht

In een laat stadium van glaucoom of bij sommige vormen van retinitis pigmentosa kan ‘tunnelzicht’ ontstaan. Bij tunnel- of kokerzicht is er een toenemende vernauwing van het gezichtsveld. Het blijft vaak wel mogelijk om kleine lettertjes te lezen, maar de gezichtsveldvernauwing zorgt ervoor dat het lezen van een tekst, iets terugvinden, of zich verplaatsen moeilijk gaat. De persoon met tunnelzicht heeft geen overzicht en moet de ruimte of de te lezen tekst afscannen om tot een totaalbeeld te komen.

bron : Brailleliga

Gezichtsvelduitval

 Bij hemianopsie is er een uitval van de linker-of rechterhelft van het gezichtveld.

bron : Brailleliga

Tijdens het low vision onderzoek wordt getracht een oplossing te vinden voor problemen die slechtziende patiënten ervaren op vlak van lezen, communicatie, verplaatsing, enz. Er wordt nagegaan wat de mogelijkheden en beperkingen zijn van de patiënt en hoe de restvisus zo optimaal mogelijk aangewend kan worden. Er wordt samen met de patiënt gezocht naar de meest aangewezen hulpmiddelen of aanpassingen, rekening houdend met zijn/haar specifieke mogelijkheden en hulpvragen. Vaak is er een training nodig om het restzicht zo goed mogelijk te leren benutten in combinatie met het hulpmiddel. Bij een low visionconsultatie is het belangrijk om de huidige leesbril en de leesloepen die men tot dusver gebruikte bij het lezen, mee te brengen.

Omdat lezen met een gewone brilcorrectie vaak niet meer lukt, en trainingsstrategieën alleen soms niet voldoende zijn, moet er soms gekozen worden voor het gebruik van hulpmiddelen. Er bestaan een heel aantal hulpmiddelen om als slechtziende persoon beter te kunnen functioneren in het dagelijks leven en in het bijzonder op vlak van lezen. Bij consultatie in een Low-vision centrum wordt er gekeken naar de mogelijkheden en beperkingen die de persoon heeft in functie van de hulpvraag die gesteld wordt. Samen wordt nagegaan welk hulpmiddel voor de persoon in kwestie het meest adequate hulpmiddel is. Een aantal mogelijke hulpmiddelen zijn bijvoorbeeld:

Leeslamp met of zonder loep: Een goede taakverlichting is bij lezen van het grootste belang en wordt vaak over het hoofd gezien. Een goede leeslamp die een goed contrast biedt tijdens het lezen, zonder teveel schaduw of warmte af te geven, die richtbaar en wendbaar is, zorgt vaak al voor een eerste verbetering bij een verminderd contrastzicht. Ze wordt dikwijls aanbevolen in combinatie met een ander hulpmiddel.

Hand-en standloepes: loepes bestaan er in vele uitvoeringen, in vele vergrotingen, met en zonder lichtje… en kunnen vaak al een eerste hulp zijn om kleinere druk nog te kunnen lezen bij een verminderd zicht. Hoe sterker de vergroting die de persoon nodig heeft, hoe minder overzicht men behoudt bij het lezen met een sterke loep.

Loepebrillen: Deze speciale brillen hebben anders dan een gewone leesbril een vergrotend effect.

Compacte beeldschermloep: Deze handloep met een ingebouwde camera biedt niet alleen vergroting maar laat ook toe het contrast bij te stellen, te lezen in negatieve leesmodus, enz.

Tafelmodel beeldschermloep: Voor patiënten bij wie de gewone hulpmiddelen niet meer volstaan, is er de beeldschermloep. Deze kan vergroten tot vaak meer dan 40 maal.

Filterglazen: deze speciale zonnefilterglazen zorgen ervoor dat bepaalde golflengtes van het zichtbare licht weggefilterd worden. Dit zorgt voor meer comfort voor de slechtziende persoon, en vaak een verbeterd contrastzicht.

Andere hulpmiddelen voor slechtzienden zijn bijvoorbeeld: vergrotings-en spraaksoftware voor de computer, TV-brillen, voorleestoestellen, kleine hulpmiddeltjes om het dagelijks leven te vergemakkelijken (zoals sprekende wekker en horloge, sprekende weegschaal, enz…)

Voor blinde of slechtziende personen is het mogelijk een revalidatietraject te volgen in één van de geconventioneerde centra. Men kan er een aantal basisvaardigheden leren om de zelfstandigheid in het dagelijks leven te vergroten of deze zoveel als mogelijk te behouden.

Deze revalidatie wordt terugbetaald via de mutualiteit.  

Centrum voor visuele revalidatie UZ Gent 
09/322.29.04
De Pintelaan 185 - 9000 Gent 

De Markgrave 
03/248.78.67
Oftalmologie Middelheim Campus - Markgravelei 81 - 2018 Antwerpen

Revalidatiecentrum voor Slechtzienden UZ Leuven 
016/33.23.94
Kapucijnenvoer 33 - 3000 Leuven 

Visueel Revalidatiecentrum UZ Antwerpen 
03/821.33.72
Wilrijkstraat 10 -2650 Edegem

Horus - Hôpital BRUGMANN 
02/477.27.81
A. Van Gehuchtenpl 4 - 1020 Brussel 

ASBL La Lumière 
04/222.35.35
Rue Sainte-Véronique 17 - 4000 Liège 

ASBL Les Amis des Aveugles 
065/40.31.00
Rue de la Barrière 37 - 7011 Ghlin 

Points de Vue 
010/437.728
Av. Reine Fabiola 17 - 1340 Ottignies

Nationaal

• CARA : Centrum voor Rijgeschiktheid en voertuigAanpassing
• Brailleliga : Blinde en slechtziende personen ondersteunen teneinde hun zelfstandigheid te vergroten en hun integratie in de maatschappij te bevorderen.
• La lumière : Asbl qui réponds de manière personnalisée aux attentes rencontrées par ces personnes, les aider à acquérir l’autonomie utile au quotidien et favoriser leur épanouissement dans un monde définitivement dédié aux voyants implique la mise en place d’une structure parfaitement adaptée. 
• ONA : Œuvre Nationale des Aveugles : Des solutions d'autonomie pour les personnes aveugles et malvoyantes
• Centre pour handicapés sensoriels : Le CHS est un centre de réadaptation ambulatoire (CRA) pour les handicapés sensoriels.
• HVFE : Handicapé Visuel Formation Emploi : Association francophone pour la promotion de l’emploi et des aides techniques du handicap visuel. 
• Retina pigmentosa : Informer, aider et soutenir toutes les personnes touchées par la rétinite pigmentaire, tels seront ses buts. 
• Fondation Lou : Les objectifs premiers sont la réalisation d’une société coopérative à finalité artistique pour des artistes à besoins spécifiques (dont Lou) et une maison de vie à dimension humaine pour des jeunes adultes en situation de handicap que Lou, adulte, partagera avec eux
• Grandir ensemble : Regroupement d'Associations de parents de personnes handicapées
• I see : Changer le regard sur le handicap et accompagner les personnes déficientes visuelles sur le chemin de l’autonomie, c’est le défi que lance la Fondation I See.
• La Bastide : La Bastide propose un hébergement thérapeutique à des personnes sourdes rencontrant des difficultés socio-professionnelles ou psychologiques auxquelles s’ajoutent éventuellement d’autres handicaps ou problèmes de santé.

Scholen

• KI Woluwe : In het Koninklijk Instituut Woluwe staan verschillende diensten klaar om onderwijs en zorg voor uw kind en jongere op te nemen en te begeleiden : Buitengewoon Secundair Onderwijs (type 6 en 7), GON-werking (Geïntegreerd Onderwijs), Multifunctioneel Centrum.
• Campus Spermalie - De Kade : De werking rond de doelgroep personen met een visuele beperking is zeer divers: thuisbegeleiding, lagere en secundaire afdeling voor kinderen en jongeren met visuele beperking, het WIT HUIS (een woon- en werkproject in Loppem) en IRIS, een weekend- en vakantiewerking voor kinderen en jongeren met een sensoriële beperki
• IRSA : L'Institut Royal pour Sourds et Aveugles, est le plus grand centre francophone d’enseignement et d’éducation pour personnes atteintes de troubles de la vue, de l’ouïe, du langage ou instrumentaux.
• IRHOV : Institut Royal pour Handicapés de l’Ouïe et de la Vue (I.R.H.O.V.)   (Type 6 & 7)
• Institut Alexandre Herlin : établissement d’enseignement spécialisé organisé par la Commission communautaire française de Bruxelles Capitale.
• IPES de Ghlin : Centre provincial d'enseignement spécialisé fondamental et secondaire à Mons  (Type 6)

In Vlaanderen

• VAPH: Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
• Licht en Liefde : Solidariteitsprojecten van, voor en met blinden en slechtzienden: diensten op maat voor mensen met een visuele handicap
• Centrum Ganspoel : Wij bieden ondersteuning aan kinderen en volwassenen met een visuele en visueel-meervoudige beperking.

In Brussel

• Phare : Le Service PHARE apporte information, conseils et interventions financières aux personnes handicapées en Région bruxelloise.
• Triangle-Bruxelles : Le service Triangle-Bruxelles est spécialisé dans l'accompagnement des enfants et des jeunes déficients auditifs et/ou visuels avec ou sans troubles associés. 

In Wallonïe

• Agence pour une vie de qualité (AVIQ) : L’Agence est le service public compétent pour les informations, aides et conseils en matière d’inclusion des personnes en situation de handicap.
• Triangle-Wallonie : Le service Triangle-Wallonie est spécialisé dans l'accompagnement des enfants et des jeunes déficients auditifs et/ou visuels avec ou sans troubles associés.

In de Duitstalige gemmeenschap

• Dienstelle für personen mit behinderung für die Belange aller behinderten Menschen zuständig, die in der Deutschsprachigen Gemeinschaft Belgiens wohnen.

De chauffeur (rijbewijs categorie 1) moet, zo nodig met een optische correctie, een binoculaire gezichtsscherpte van ten minste 5/10 hebben.

In uitzonderlijke gevallen kan een oogarts iemand met een lagere gezichtsscherpte toch rijgeschikt verklaren: op voorwaarde dat hij, zo nodig met een optische correctie, een gezichtsscherpte van minimaal 3/10 behaalt en voldoet aan de norm van het gezichtsveld. De persoon moet dan ook slagen in een rijtest van een hiervoor gespecialiseerd centrum (CARA).

Het gezichtsveld mag geen defect of vernauwing vertonen. Het meten van het gezichtsveld gebeurt voor elk oog afzonderlijk. Voor de kandidaat met een strabisme gebeurt het meten van beide ogen samen. Indien de kandidaat verplicht is een optische correctie te dragen om de vereiste gezichtsscherpte te bekomen, gebeurt het meten van het gezichtsveld met deze optische correctie. Indien een beperking van het gezichtsveld wordt vastgesteld, moet de chauffeur naar het CARA worden doorverwezen.